Do wpisu zainspirowała mnie ciekawa dyskusja ze studentami o
prospołeczności a teorii dostosowania łącznego. Dodatkowo jakoś zbiegło się to
z ciekawym artykułem w polityce o niby bezinteresownym poświęceniu obywateli
japońskich w pracy przy rozbiórce napromieniowanych domostw po katastrofie
elektrowni atomowej. Okazało się że pełna poświęceń akcja obywateli nie do
końca była tak czysta i altruistyczna jakby się mogło wydawać. Nie jest to coś
co burzy mój świat, po prostu ludzie dążą do maksymalizacji swoich zysków i
jeśli poświęcają swoje życie to nie bezinteresownie. To nie sprawia że myślę o
człowieku gorzej, po prostu tak mamy i dzięki temu prawdopodobnie przetrwaliśmy.
Bezinteresowne rezygnowanie z zasobów na rzecz innych niespokrewnionych
osobników o bardzo różnej puli genów od naszej nie przynoszące żadnych korzyści
- np. prestiżu jest po prostu nieopłacalne. Jest to zachowanie piękne lecz nieadaptacyjne.
Altruizm jak możemy przeczytać w podręczniku do psychologii
społecznej to specjalny przypadek zachowań prospołecznych. Zachowania
prospołeczne to działanie nakierowane wg Wojciszke (2001) na korzyść innej
osoby. Altruizm jest bardzo ciekawą formą zachowań prospołecznych, nie
prowadzącą do zysków sprawcy a wręcz do jego straty. O ile zachowania
prospołeczne mogą mieć różne wytłumaczenia (od zachowań wiążących w związkach
jak opisuje to prof. E. Mandal, 2008 po likwidowanie niezgodności poznawczej
czy też autowaloryzacyjny motyw Ja) o tyle z altruizmem możemy mieć pewien
problem. Mianowicie skąd wiadomo że to co jest altruizmem w oczach innych osób
jest nim rzeczywiście a w głowie sprawcy nie pojawia się choćby wewnętrzna chęć
poprawienia swojej samooceny. Nie mamy takiej pewności więc z altruizmem jest
trochę jak z Yetti, wszyscy wiedzą co to jest ale nikt tego nie widział
naprawdę. Być może ktoś z czytelników ma pomysł na badanie pokazujące czysty altruizm, ja mam z tym problem.
Mandal, E. (2008). Miłość, władza i
manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Okraszewski, M. (2013). Pieniądz nie świeci. http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1536651,1,mafia-sprzata-zgliszcza-po-fukuszimie.read; czas dostępu 20.03.2013.
Wojciszke, B. (2001). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Scholar.
